ગુજરાત રાજ્યના બોટાદ જિલ્લામાં આવેલું સાળંગપુર ગામ માત્ર ગામ નથી, પરંતુ વિશ્વવિખ્યાત ધાર્મિક સ્થાન છે. અહીં આવેલા કષ્ટભંજનદેવ હનુમાનજી મંદિર વિશ્વભરના ભક્તોને આકર્ષે છે. તાંત્રિક શક્તિઓના નાશક તરીકે જાણીતા શ્રી હનુમાનજી અહીં કષ્ટભંજન સ્વરૂપે પધારેલા છે.
ભારતનાં ગુજરાત રાજ્યમાં અમદાવાદથી આશરે 140 કિલોમીટરનાં અંતરે બોટાદ જિલ્લાનાં બરવાળા તાલુકામાં આવેલું તીર્થધામ સાળંગપુરધામ. ભગવાન સ્વામિનારાયણની પદરજથી પવિત્ર થયેલાં સાળંગપુરધામમાં સદ્ગુરુ સંત ગોપાળાનંદ સ્વામીએ સંવત્ 1905માં શ્રીકષ્ટભંજનદેવ હનુમાનજી મહારાજની મૂર્તિમાં પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા કરી હતી.
ગોપાળાનંદ સ્વામીએ યોગિક શક્તિઓથી મૂર્તિમાં હનુમાનદાદાનાં પ્રચંડ તેજ અને પ્રાણનો આહિર્ભાવ કર્યો કે તે મૂર્તિ કંપન કરવા લાગી હતી. ત્યારથી આજ દિન પર્યંત સાળંગપુરધામમાં બિરાજતાં શ્રીકષ્ટભંજનદેવ હનુમાનજી સૌ કોઈની આધિ, વ્યાધિ અને ઉપાધિ તમામ કષ્ટ દૂર કરે છે. શ્રી સ્વામિનારાયણ મંદિર વડતાલધામ દ્વારા શ્રીકષ્ટભંદનદેવ હનુમાનજી મંદિર, સાળંગરપુરધામનું સંચાલન થાય છે.
આ બ્લોગમાં આપણે જાણીશું કે:
-
કષ્ટભંજનદેવ એટલે કોણ?
-
નામ પાછળનો ઇતિહાસ શું છે?
-
કેમ આ મંદિર વિશેષ છે?
-
શ્રદ્ધાળુઓ કેમ અહીં તાંત્રિક મુક્તિ માટે આવે છે?
-
FAQs સહિત વિસ્શ્લેષણ
📜 કષ્ટભંજનદેવ: નામ પાછળની પૌરાણિક વાત
"કષ્ટભંજનદેવ" શબ્દના અર્થ છે—કષ્ટોનો ભંજન કરનાર દેવતા. અહીં પધારેલા હનુમાનજી માત્ર ભક્તોના દુઃખ નહીં, પરંતુ તાંત્રિક શક્તિઓનો પણ નાશ કરે છે.
Credit : salangpurhanumanji.org
🔸 કથા અનુસાર:
સાંપ્રત કાળમાં જ્યારે લોકો પર તાંત્રિકો દ્વારા દુશ્મનાવટ કરવામાં આવતી, ત્યારે શ્રી ગોપાલાનંદ સ્વામીજી દ્વારા સ્થાપિત આ મૂર્તિથી લોકો મુક્તિ મેળવતા. તેથી તેમની પ્રતિમા 'કષ્ટભંજનદેવ' તરીકે ઓળખાવા લાગી.
🧱 મંદિરની સ્થાપનાની પાછળનો ઈતિહાસ
🕉️ સ્થાપના વર્ષ:
વિક્રમ સંવત 1905, આસો વદ પાંચમ
🧘♂️ સ્થાપક સંત:
ગોપાળાનંદ સ્વામી (સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાય)
🔨 મૂર્તિકાર:
કાનાભાઈ કડિયા, બોટાદના પ્રસિદ્ધ શિલ્પી
🕯️ પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા વિધિ:
વિશાળ યજ્ઞ સાથે ~200 સંતો અને 25 બ્રાહ્મણોની ઉપસ્થિતિમાં
શ્રી ગોપાળાનંદ સ્વામી યાત્રિક ભુવન
મંદિર પરિસરમાં જ 20 વીઘાની વિશાળતમ જગ્યા પર 8,85,000 સ્ક્વેર ફૂટમાં નિર્માણાધીન શ્રી ગોપાળાનંદ સ્વામી યાત્રિક ભવન ભારતનું સૌથી મોટું યાત્રિક ભવન બની રહેશે. ઈન્ડિયન રોમન શૈલીમાં 103 ફૂટ ઊંચા યાત્રિક ભવનમાં 952 રુમો બનાવવામાં આવશે. એકસાથે 4,000થી વધુ લોકો રહી શકે તેવાં રુમ, 11,500 ફૂટમાં ફેલાયેલી કેંટીન તેમજ એક સાથે 1,200થી વધુ કાર પાર્ક થઈ શકે તેવું વિશાળ પાર્કિંગ અહીં બની રહ્યાં છે.
ભાડું : 800-1500 (12 કલાક)
Credit : salangpurhanumanji.org
📌 સાળંગપુર મંદિરની વિશિષ્ટતાઓ
| વિશેષતા | વિગત |
|---|---|
| મૂર્તિનું સ્વરૂપ | હનુમાનજી રાક્ષસ પર પગ મૂકીને વિઘ્ન વિનાશક રૂપમાં |
| તાંત્રિક પ્રભાવ દૂર કરવા | દેશના ઘણા લોકો અહીં આવે છે તાંત્રિક શક્તિઓથી મુક્ત થવા |
| પૂજાની શિસ્ત | પૂજારીને સંપૂર્ણ શુદ્ધિ અને શિસ્ત સાથે આરાધના કરવી પડે છે |
| અન્નકૂટ મહોત્સવો | વર્ષમાં 20+ અન્નકૂટ મહોત્સવો યોજાય છે |
🙏 ભક્તિ અને શક્તિનું સમાગમ: શ્રી હનુમાનજીનું મંદિર
સાળંગપુર હનુમાનજી મંદિરમાં ભક્તો માનતા હોય છે કે…
"જે એકવાર શ્રી કષ્ટભંજનદેવના ચરણોમાં આવે છે, તેનું કોઈપણ કષ્ટ હંમેશા માટે દૂર થાય છે."
વિશિષ્ટ ભાવનાથી અહીં આરાધના કરવાથી:
-
મનોબળ મજબૂત થાય છે
-
તાંત્રિક અસરનો નાશ થાય છે
-
ભય અને આત્મદૌર્બલ્ય દૂર થાય છે
🧿 તાંત્રિક શક્તિઓ સામે કિલ્લા જેવી રક્ષા
સાળંગપુર હનુમાનજીનું મંદિર તાંત્રિક મુક્તિ માટે દેશભરમાં જાણીતું છે. અહીં ખાસ વિધિ અને જાપ દ્વારા લોકો પર ચડેલા તાંત્રિક પ્રભાવને દૂર કરવામાં આવે છે. મંદિરમાં નિમિત્ત તરીકે આવેલી વ્યક્તિઓની તબિયત સુધરે છે અને જીવનમાં શાંતિ આવે છે.
🧘♀️ પૂજાની કડક શિસ્ત: શુદ્ધિ અને પાવિત્રતાનું પાલન
શ્રી કષ્ટભંજનદેવની આરાધનામાં શુદ્ધિ અને શિસ્તનો ખૂબ મહત્વ છે:
-
પૂજારીનો શરીર અને વસ્ત્રો શુદ્ધ હોવો જોઈએ
-
કોઈ અડતો હોય તો ફરીથી સ્નાન ફરજિયાત
-
આરતી સમયે સઘન શાંતિ અને ભક્તિભાવ
🧭 સાળંગપુર કેમ ખાસ છે?
| કારણ | વિગતો |
|---|---|
| સ્થાન | બરવાળા તાલુકા, બોટાદ જિલ્લા, ગુજરાત |
| પ્રસિદ્ધિ | તાંત્રિક મુક્તિ માટે અને હનુમાનજીના જીવંત દર્શન માટે |
| ભક્તો | ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર, રાજસ્થાન સહિત આખા ભારતમાંથી |
| સંચાલન | સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાય (BAPS, Vadtal, Junagadh વગેરે દ્વારા અલગ વ્યવસ્થા) |
🚌 મંદિર માટે કેવી રીતે પહોંચવું?
ટ્રાવેલ ગાઈડ:
-
નજીકનું રેલવે સ્ટેશન: બોટાદ (25 કિમી)
-
હવાના માર્ગે: રાજકોટ અથવા ભાવનગરથી
-
બસ સેવાનું ઉપલબ્ધતા: ગુજરાત રાજ્ય ટ્રાન્સપોર્ટ અને ખાનગી બસો
-
રહેવા માટે: ધર્મશાળાઓ અને લોજિંગ ઉપલબ્ધ
📅 વિશેષ તહેવાર અને મહોત્સવો
| તહેવાર | મહત્ત્વ |
|---|---|
| હનુમાન જયંતી | વિશેષ પૂજાઓ અને યજ્ઞ |
| અન્નકૂટ | 20થી વધુ વખત દર વર્ષે |
| શરદ પૂર્ણિમા | રાત્રિ જાગરણ અને પ્રસાદ વિતરણ |
🔍 વિશિષ્ટ દર્શન: મૂર્તિનું અભૂતપૂર્વ સ્વરૂપ
મૂર્તિમાં હનુમાનજી પોતાના પગથી રાક્ષસને દબાવી રહ્યા છે—આ દર્શન માત્ર રાષ્ટ્રીય નહીં, પણ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે દુર્લભ માનવામાં આવે છે. મૂર્તિ ભક્તોને મર્મમાં સ્પર્શે છે અને ભયમુક્ત બનાવે છે.
📚 ઈતિહાસના આધારભૂત તથ્યો
આ વાતો વિવિધ ગ્રંથો, સત્સંગી જીવન, સ્વામિનારાયણ ગ્રંથો, અને લોકસંસ્કૃતિના આધારે જોડી ગઇ છે. વધુ વિગત માટે સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાય દ્વારા પ્રકાશિત ઐતિહાસિક દસ્તાવેજોનું અભ્યાસ કરો.
❓ FAQs (વારંવાર પુછાતા પ્રશ્નો)
Q1: કષ્ટભંજનદેવ કોને કહેવાય?
Ans: હનુમાનજીના તાંત્રિક નાશક સ્વરૂપને કષ્ટભંજનદેવ કહેવાય છે. તેઓ ભક્તોના કષ્ટોને દૂર કરે છે.
Q2: સાળંગપુર મંદિર કોણે બનાવ્યું હતું?
Ans: વિ.સં. 1905માં ગોપાલાનંદ સ્વામીએ આ મંદિર સ્થાપ્યું હતું.
Q3: અહીં તાંત્રિક મુક્તિ કેવી રીતે મળે છે?
Ans: ખાસ પૂજાવિધિ, મંત્રજાપ અને સત્સંગ દ્વારા તાંત્રિક શક્તિઓ દૂર થાય છે.
Q4: મંદિર કેટલાં સમયે ખુલ્લું હોય છે?
Ans: દરરોજ સવારે ~6:30 થી સાંજના ~9:00 સુધી મંદિર ખુલ્લું રહે છે.
Q5: સ્ત્રીઓ માટે કોઈ નિર્ધારિત નિયમ છે?
Ans: સ્ત્રીઓ પણ પૂજામાં ભાગ લઇ શકે છે, પરંતુ શ્રદ્ધા અને ભક્તિ સાથે શિસ્ત પાલન જરૂરી છે.
📝 નિષ્કર્ષ: ધર્મ અને શક્તિનું એક અનોખું સંગમ
શ્રી કષ્ટભંજનદેવ હનુમાનજીનું મંદિર માત્ર ઐતિહાસિક સ્થળ નથી, પણ જીવંત ભક્તિનું કેન્દ્ર છે. અહીં માત્ર આરાધના નહીં, પરંતુ આત્મિક શાંતિ અને તાંત્રિક મુકિત પણ મળે છે. આજે પણ લોકો અહીં આવે છે ઉદ્દેશ સાથે—not just to pray, but to transform their lives.
📌 વધુ જાણકારી માટે આપના નિકટમ સ્વામિનારાયણ મંદિર અથવા યાત્રા કેન્દ્રનો સંપર્ક કરો.
