શું તમે પણ છાશમાં મીઠું નાખીને પીવો છો? સાવધાન! આ ભૂલ પડી શકે છે ભારે

બપોરનું ભોજન હોય અને સાથે ઠંડી મસાલા છાશ ન હોય તો ગુજરાતીઓને ભોજન અધૂરું લાગે છે. ગ્લાસમાં છલોછલ ભરેલી છાશમાં તમે ઉપરથી ચપટી મીઠું ભભરાવો છો, એક ઘૂંટડો ભરો છો અને તમને પરમ શાંતિનો અનુભવ થાય છે. પરંતુ, જરા થોભો! શું તમને ખબર છે કે તમે જે આદતને 'સ્વાદ' માની રહ્યા છો, તે હકીકતમાં તમારા શરીરની અંદર એક 'સાયલન્ટ કિલર' બનીને પ્રવેશી રહી છે? વર્ષો જૂની આ આદત તમારા હૃદયના ધબકારા વધારી શકે છે અને કિડનીને કાયમી નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. આ લેખ પૂરો વાંચ્યા પછી, તમે આગલી વખતે છાશના ગ્લાસમાં મીઠું નાખતા પહેલા સો વાર વિચાર કરશો. જાણો કેમ આ નાની ભૂલ બની શકે છે જીવલેણ.

ભારતીય ભોજન પરંપરામાં, ખાસ કરીને ગુજરાતમાં, છાશ (Buttermilk) એ અમૃત સમાન ગણાય છે. તેને 'પૃથ્વી પરનું અમૃત' પણ કહેવામાં આવે છે. પરંતુ આજના સમયમાં આપણે સ્વાદના શોખીન બનીને આ અમૃતને સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક બનાવી દીધું છે. કેવી રીતે? તેમાં જરૂર કરતાં વધારે મીઠું (Salt/Sodium) ઉમેરીને.

આજે આપણે મેડિકલ સાયન્સ અને આયુર્વેદ બંનેની દ્રષ્ટિએ તપાસીશું કે છાશમાં ઉપરથી મીઠું નાખવું કેમ નુકસાનકારક છે અને તેના વિકલ્પો શું છે.

1. સોડિયમનો ઓવરડોઝ: હાઈ બ્લડ પ્રેશરનું મૂળ (Hypertension Risks)

સામાન્ય રીતે આપણે દિવસ દરમિયાન જે દાળ, શાક કે ફરસાણ ખાઈએ છીએ તેમાં મીઠું હોય જ છે. વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા (WHO) ના મતે, એક પુખ્ત વ્યક્તિએ દિવસમાં 5 ગ્રામથી ઓછું મીઠું ખાવું જોઈએ. જ્યારે તમે એક ગ્લાસ છાશમાં ઉપરથી અડધી ચમચી મીઠું નાખો છો, ત્યારે તમે તમારા શરીરની સોડિયમ લેવલની બેલેન્સ બગાડો છો.

બ્લડ પ્રેશર વધવું: વધુ પડતું મીઠું લોહીની નળીઓમાં દબાણ વધારે છે, જેના કારણે Hypertension (હાઈ બીપી) ની સમસ્યા થાય છે.
હૃદય રોગનો ખતરો: સતત હાઈ બીપી રહેવાથી હાર્ટ એટેક અને સ્ટ્રોકનું જોખમ વધી જાય છે.

2. કિડની પર વધતું ભારણ (Kidney Health & Stones)

તમારી કિડની શરીરમાંથી કચરો અને વધારાનું પ્રવાહી ફિલ્ટર કરવાનું કામ કરે છે. જ્યારે શરીરમાં સોડિયમનું પ્રમાણ વધે છે, ત્યારે કિડનીને તેને બહાર કાઢવા માટે બમણી મહેનત કરવી પડે છે.

  "વધુ પડતા મીઠાના સેવનથી પેશાબમાં કેલ્શિયમનું પ્રમાણ વધે છે, જે કિડની સ્ટોન
  (Kidney Stones) નું મુખ્ય કારણ બને છે."

જે લોકો પહેલેથી જ કિડનીની સમસ્યા ધરાવે છે, તેમના માટે મીઠાવાળી છાશ ઝેર સમાન છે. આનાથી શરીરમાં પાણી ભરાઈ રહેવું (Water Retention) જેવી સમસ્યાઓ પણ થાય છે.

3. પાચનતંત્ર અને પેટની સમસ્યાઓ (Gut Health)

ઘણા લોકો માને છે કે મીઠાવાળી છાશ પાચન સુધારે છે. આ અર્ધસત્ય છે. છાશમાં રહેલા પ્રોબાયોટિક્સ (સારા બેક્ટેરિયા) આંતરડા માટે સારા છે, પરંતુ રિફાઈન્ડ સોલ્ટ (Refined Salt) આ બેક્ટેરિયાની અસરકારકતા ઘટાડી શકે છે.

વધુ પડતા મીઠાથી પેટમાં બળતરા (Acidity) થઈ શકે છે.
તેનાથી બ્લોટિંગ (પેટ ફૂલવું) ની સમસ્યા પણ વધી શકે છે, કારણ કે મીઠું પાણીને શરીરમાં પકડી રાખે છે.

4. આયુર્વેદ શું કહે છે? (Ayurvedic Perspective on Buttermilk)

આયુર્વેદમાં છાશને 'તક્ર' કહેવામાં આવે છે. આયુર્વેદ મુજબ, દરેક પ્રકૃતિ (વાત, પિત્ત, કફ) માટે છાશમાં અલગ મસાલા હોવા જોઈએ. આડેધડ સફેદ મીઠું વાપરવાની તેમાં મનાઈ છે.

દોષ (Body Type)	છાશમાં શું ઉમેરવું જોઈએ?
વાત (Vata)	સિંધવ મીઠું (Rock Salt) અને શેકેલું જીરું.
પિત્ત (Pitta)	સાકર (Sugar) અથવા ગુલાબની પાંખડીઓ (મીઠું ટાળવું).
કફ (Kapha)	ત્રિકટુ પાવડર (સૂંઠ, મરી, પીપર) - મીઠું નહીં.

5. છાશ પીવાની સાચી રીત કઈ? (Best Way to Drink Chaas)

તો શું હવે છાશ પીવાનું બંધ કરી દેવું? બિલકુલ નહીં! છાશ સ્વાસ્થ્ય માટે ઉત્તમ છે, બસ તેમાં સુધારો કરવાની જરૂર છે.

રિફાઈન્ડ મીઠાના વિકલ્પો (Alternatives to Table Salt)

શેકેલું જીરું (Roasted Cumin): આ માત્ર સ્વાદ જ નથી વધારતું પણ પાચન માટે રામબાણ છે.
ફુદીનો અને કોથમીર: આ કુદરતી રીતે ઠંડક આપે છે અને ડિટોક્સનું કામ કરે છે.
સિંધવ મીઠું (Rock Salt/Sendha Namak): જો તમને ખારાશ જોઈતી જ હોય, તો સાદા મીઠાને બદલે ચપટી સિંધવ મીઠું વાપરો. તેમાં સોડિયમનું પ્રમાણ ઓછું અને મિનરલ્સ વધારે હોય છે.
કાળું મીઠું (Black Salt): આ પણ મર્યાદિત માત્રામાં વાપરી શકાય, જે ગેસની સમસ્યામાં રાહત આપે છે.

  પ્રો ટિપ: બને ત્યાં સુધી મોળી છાશ (Plain Buttermilk) પીવાની
  આદત પાડો. શરૂઆતમાં તે ફીકી લાગશે, પણ 21 દિવસમાં તમારી જીભને તેની આદત પડી જશે
  અને તે જ સાચો આરોગ્યપ્રદ વિકલ્પ છે.

નિષ્કર્ષ (Conclusion)

છાશ સ્વાસ્થ્યવર્ધક છે, પણ તેમાં ઉમેરાતું સફેદ મીઠું સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક છે. જો તમે હાઈ બ્લડ પ્રેશર, કિડનીની સમસ્યા કે હૃદય રોગથી બચવા માંગતા હો, તો આજથી જ છાશમાં ઉપરથી મીઠું નાખવાનું બંધ કરો અથવા ખૂબ જ ઓછું કરો. કુદરતી મસાલાઓનો ઉપયોગ કરો અને સ્વસ્થ રહો.

યાદ રાખો, સ્વાસ્થ્યનો સ્વાદ જીભમાં નહીં, પણ તંદુરસ્ત શરીરમાં રહેલો છે. તમારી આજની નાની પરેજી, ભવિષ્યના મોટા મેડિકલ બિલ (Medical Bills) થી બચાવી શકે છે.

વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો (FAQs)

Q1: શું રોજ છાશ પીવી જોઈએ?

A: હા, બપોરના ભોજન પછી એક ગ્લાસ છાશ પીવી અમૃત સમાન છે, પરંતુ તેમાં મીઠું ઓછું હોવું જોઈએ.

Q2: હાઈ બીપીના દર્દીઓ છાશ પી શકે?

A: હા, પણ તેમણે બિલકુલ મીઠા વગરની (મોળી) છાશ જ પીવી જોઈએ.

Q3: છાશ અને દહીંમાં શું વધુ સારું?

A: આયુર્વેદ મુજબ દહીં કરતા છાશ પચવામાં હલકી અને ગુણકારી છે, કારણ કે તે શરીરમાંથી ઝેરી તત્વોને દૂર કરે છે.

Q4: છાશ પીવાનો શ્રેષ્ઠ સમય કયો છે?

A: બપોરના ભોજન (Lunch) પછી છાશ પીવી શ્રેષ્ઠ છે. રાત્રે છાશ પીવાથી કફ અને શરદી થઈ શકે છે.

Note :

અમારા દ્વારા પુરી પાડવામાં આવતી માહિતી એ માત્ર અમારા નિઃસ્વાર્થ પણાના હેતુના આશયથી ઈન્ટરનેટ અને અન્ય માધ્યમ થકી માહિતી મેળવીને ફક્ત ને ફક્ત શૈક્ષણિક અર્થે લોકો સુધી પહોંચાડવાનો છે. માટે કોઈ પણ વસ્તુનું સેવન તથા કોઈપણ જાતની આયુર્વેદિક ઔષધી કે ઘરગથ્થુ પ્રયોગ કરતા પહેલા તમારા અનુભવી વૈદ્ય, ફેમિલી ડોક્ટર કે જે તે વિષયના નિષ્ણાંત ની સલાહ અવશ્ય લો.