જો તમે નવો ધંધો શરૂ કરવાનો વિચાર કરો છો અને તમારું પ્રશ્ન છે કે, "શું મને GST રજિસ્ટ્રેશન લેવું જરૂરી છે?", તો આ લેખ તમારા માટે છે. 2025ના નિયમો અનુસાર, કેટલાક ધંધાઓ એવા છે જેમાં
GST રજિસ્ટ્રેશન વગર પણ વ્યવસાય કરવો કાયદેસર રીતે માન્ય છે. ચાલો વિગતે
સમજીએ કે કયા પ્રકારના ધંધા કે વ્યવસાય માટે GST લેવી ફરજિયાત નથી.
✅ GST શું છે અને ક્યારે લેવી જરૂરી બને?
GST (Goods and Services Tax) એ ભારત સરકારે લાગુ કરેલો એક પરોક્ષ કર છે, જે દરેક વેપાર/સેવામાં લાગુ પડે છે. જો તમારું ધંધું નીચેના પરિબળો અનુસાર છે તો GST ફરજિયાત બની જાય છે:
- વાર્ષિક ટર્નઓવર ₹20 લાખ (સેવા માટે) કે ₹40 લાખ (માલ માટે) થી વધુ હોય
- તમે એક રાજ્યથી બીજા રાજ્યમાં માલ કે સેવા પૂરી પાડો છો (Interstate supply)
- તમારું વેપાર ઇ-કોમર્સ પ્લેટફોર્મ પર છે (Amazon, Flipkart વગેરે)
પરંતુ જો તમે નીચે આપેલા ધંધાઓ કરો છો, તો GST રજિસ્ટ્રેશન લેવી ફરજિયાત નથી.
Success Story : 37ની ઉંમરે નોકરી કરતા કરતા બન્યો ડબલ કરોડપતિ!
🧾 2025માં કયા ધંધામાં GST રજિસ્ટ્રેશન લેવાની જરૂર નથી?
1. ઘરેલું ઉત્પાદનો અને મહિલા ઉદ્યોગ
- ઘરમાંથી પાપડ, અથાણું, લાડુ, ચેવડો, લોટ વગેરે બનાવવું
- ઘરથી બ્યુટી પાર્લર ચલાવવો
-
ઘરેલુ હેન્ડીક્રાફ્ટ વસ્તુઓ વેચવી
👉 લાંબો કીવર્ડ: "ઘરેથી શરૂ થતો ધંધો જેમાં GST ની જરૂર નથી 2025"
2. ફ્રીલાન્સ સર્વિસીસ
- બ્લોગિંગ, કન્ટેન્ટ રાઈટિંગ, ગ્રાફિક ડિઝાઈન, ઓનલાઈન ટ્યુશન
-
જો વાર્ષિક આવક ₹20 લાખથી ઓછી છે અને સેવાઓ માત્ર તમારા રાજ્યમાં પૂરું પાડો
છો
👉 લાંબો કીવર્ડ: "ફ્રીલાન્સ કામ માટે GST લેવું જરૂરી છે કે નહીં 2025"
3. કૃષિ અને ખેતી આધારિત વ્યવસાય
- ખેડૂત જે જાતે પોતાનું ઉત્પાદન વેચે છે (ભૂમિ પરથી સીધું વેચાણ)
-
કોથમિર, લીલી શાકભાજી, અનાજ વેચવું
👉 લાંબો કીવર્ડ: "ખેડૂતને GST રજિસ્ટ્રેશન લેવું જરૂરી છે કે નહીં 2025"
4. સ્થાનિક સેવા વ્યવસાય
- પલંબિંગ, ઇલેક્ટ્રીશિયન, ટ્યુશન ક્લાસ
-
સ્થાનિક હોમ-બેઝ્ડ સેવાઓ જેવી કે ટિફિન સેવા
👉 લાંબો કીવર્ડ: "ટિફિન સેવા માટે GST રજિસ્ટ્રેશન ફરજિયાત છે કે નહીં"
5. નાનાં મોંબતી, સાબૂણ, આરટિફિશિયલ જ્વેલરી જેવી ઉદ્યોગ
- નાની કારીગરી પર આધારિત ઘરેલું ઉદ્યોગ
-
મહિલા ગ્રુપો દ્વારા ચલાવતા ઉત્પાદન આધારિત ધંધાઓ
👉 લાંબો કીવર્ડ: "મોંબતીનો ધંધો શરૂ કરીએ તો GST જોઈએ કે નહીં?"
⚠️ ક્યારે GST ફરજિયાત બની જાય?
જોકે ઉપર જણાવેલા ધંધાઓમાં તમે GST વગર પણ વ્યવસાય કરી શકો, પરંતુ નીચેની પરિસ્થિતિઓમાં તમારે GST લેવી જ પડશે:
- જો તમારું વાર્ષિક આવક મર્યાદા (₹20/₹40 લાખ) પાર કરે છે
- ઇ-કોમર્સ પ્લેટફોર્મ મારફતે વેચાણ કરો છો
- બીજું રાજ્ય Target છે એટલે કે Inter-State Supply કરો છો
- Export/Import વ્યવસાય કરો છો
💡 તમે GST વગર પણ કાયદેસર રીતે ધંધો કરી શકો છો – પણ...
GST વગર ધંધો શક્ય છે, પણ કેટલીક મર્યાદાઓ સાથે:
- મોટી કંપનીઓ તમને પ્લેટફોર્મ પર લિસ્ટ નહીં કરે
- બિઝનેસ ગ્રોથ માટે નાણાકીય મદદમાં મુશ્કેલી આવી શકે
- Invoices પર GSTIN વગર બિઝનેસનો વ્યાપ ઘટે
તેથી જો તમને લાગે છે કે તમારું ધંધું આગળ જઈને વધશે, તો સમયસર GST લઈ લેવી વધુ સારી રહેશે.
✅ GST રેજિસ્ટ્રેશન ક્યારે જરૂરી છે?
જો તમારું ધંધો નીચે મુજબનું છે તો GST લેવું ફરજિયાત છે:
- Total Turnover/વાર્ષિક વેઠાણ ₹20 લાખ કે તેથી વધુ છે (ગુજરાત જેવા ખાસ રાજ્યમાં ₹40 લાખ છે જો માત્ર વસ્તુઓ વેચો છો).
- ઇન્ટરસ્ટેટ સપ્લાય કરો છો (અન્ય રાજ્યમાં માલ/સેવાઓ મોકલો છો).
- ઈ-કોમર્સ પ્લેટફોર્મથી વેચાણ કરો છો (જેમ કે Amazon, Flipkart, Meesho).
- અભિપ્રેત વેપાર કરો છો જેમ કે ટેક્સી સેવા, હોટેલ, યાત્રા સેવાઓ વગેરે.
- Reverse Charge Mechanism હેઠળ આવે તેવા સેવાઓ/માલ મેળવો છો.
📌 Top FAQs – કયા ધંધામાં GST રજિસ્ટ્રેશન લેવાની જરૂર નથી?
Q1: શું ઘરના લાડુ બનાવીને વેચવા માટે GST જોઈએ?
Ans: જો ટર્નઓવર ₹20 લાખથી ઓછો છે અને વેચાણ માત્ર સ્થાનિક છે તો નહીં
જોઈએ.
Q2: ફ્રીલાન્સર્સ માટે GST જરૂરી છે?
Ans: જો તમારી સર્વિસ માત્ર તમારા રાજ્યમાં છે અને આવક ₹20 લાખથી ઓછી છે
તો નહીં જોઈએ.
Q3: ખેડૂત જો સીધા ખેતરના ઉત્પાદનો વેચે છે તો GST લાગશે?
Ans: કૃષિ વેચાણ પર GST લાગુ નથી, એટલે GST રજિસ્ટ્રેશનની જરૂર નથી.
Q4: ઘરથી ચાલતી ટિફિન સેવા માટે GST જોઈએ?
Ans: જો આવક ઓછી છે અને સેવા માત્ર સ્થાનિક છે તો GST લેવી ફરજિયાત નથી.
🔚 અંતિમ શબ્દ
જો તમે 2025માં નાનું ધંધું શરૂ કરવા માગો છો, તો શરુઆતમાં GST વગર પણ ધંધો ચલાવી શકાય છે. પરંતુ તમારા વ્યવસાયના પ્રકાર, આવક અને વિસ્તરણને ધ્યાનમાં રાખીને નિર્ણય લો. GST વગર ધંધો શક્ય છે, પણ વ્યાપારનો વ્યાપ વધારવો હોય તો રજિસ્ટ્રેશન કરાવવું વધુ સારું રહે છે.