ભારતમાં Two wheeler (ટુ વ્હીલર) ચલાવતી વખતે Driver (ડ્રાઇવરો) માટે Helmet (હેલ્મેટ) પહેરવું ફરજિયાત છે. Helmet વિના વાહન ચલાવવું એ ટ્રાફિકના નિયમોનું ઉલ્લંઘન છે અને આમ કરવા બદલ તમારું Challan (ચલણ) કાપી શકાય છે. હવે તમે વિચારતા જ હશો કે Helmet ન પહેરવા પર પહેલાથી જ દંડ વસૂલવામાં આવે છે તો આમાં નવું શું છે? જાણકારી માટે તમને જણાવી દઈએ કે પહેલા માત્ર Helmet પહેરવું જરૂરી હતું પરંતુ હવે તેની સાથે બીજી ઘણી વસ્તુઓ જરૂરી છે.
Two wheeler ચલાવતી વખતે Helmet પહેરવું સૌથી જરૂરી છે. આ માત્ર તમારું રક્ષણ કરતું નથી, પરંતુ મોટાભાગના પ્રસંગોએ ટ્રાફિક ચલણને પણ ટાળે છે. સામાન્ય રીતે એવું જોવા મળે છે કે Helmet પહેરેલી વ્યક્તિને પણ Traffic Police (ટ્રાફિક પોલીસ) ભાગ્યે જ અટકાવે છે. પરંતુ માત્ર Helmet પહેરવું પૂરતું નથી. Helmet સંબંધિત કેટલાક નિયમો પણ લાગુ પડે છે, જેનું પાલન ન કરવામાં આવે તો તમને દંડ થઈ શકે છે. એટલે કે તમારું Helmet કેવું હોવું જોઈએ, સરકારે આ માટે કેટલાક નિયમો નક્કી કર્યા છે. તો ચાલો જાણીએ કે કયા પ્રકારના Helmet પર ચલણ કાપવામાં આવશે નહીં.
ટ્રાફિક ઈ-ચલણ સ્ટેટ્સ ઓનલાઈન કેવી રીતે ચેક કરવું? - જુઓ અહીં
નવા Traffic Rules (ટ્રાફિક નિયમો) શું છે?
મોટર વાહન અધિનિયમ અનુસાર, જો તમે મોટરસાઇકલ અથવા સ્કૂટર ચલાવતી વખતે હેલ્મેટનો પટ્ટો ન પહેર્યો હોય, તો નિયમ 194D MVA હેઠળ તમારી પાસેથી 1,000 રૂપિયાનું ચલણ કાપવામાં આવશે.
મંત્રાલયના નિયમો અનુસાર, દેશમાં માત્ર દ્વિચક્રી વાહનો માટે BIS-પ્રમાણિત હેલ્મેટનું ઉત્પાદન અને વેચાણ કરવાની મંજૂરી છે. બીજી તરફ, જો તમે હલકી ગુણવત્તાનું હેલ્મેટ પહેર્યું હોય અથવા હેલ્મેટ BIS નોંધણી ચિહ્ન (Bureau of Indian Standards) ધરાવતું નથી, તો તમારે 194D MVA મુજબ 1,000 રૂપિયાનું વધારાનું ચલણ ચૂકવવું પડી શકે છે.
આ સાથે હેલ્મેટ પહેર્યા હોવા છતાં ખોટી દિશામાં વાહન ચલાવવું, લાલ બત્તી ઓળંગવી વગેરે બદલ 2000 રૂપિયાનો દંડ વસૂલવામાં આવશે.
બાળકો બેસે ત્યારે આ નિયમ છે
ભૂતકાળમાં કેન્દ્રીય માર્ગ પરિવહન મંત્રાલયે પણ બાળકોની સુરક્ષાને ધ્યાનમાં રાખીને કેટલાક નિયમોમાં ફેરફાર કર્યા હતા. આ નિયમો અનુસાર-
હવે ટુ-વ્હીલર પર બાળકોને લઈ જતી વખતે તેમના માટે ખાસ હેલ્મેટ અને હાર્નેસ બેલ્ટનો ઉપયોગ કરવો ફરજિયાત રહેશે.
આ સાથે બાળકો સાથે મુસાફરી કરવા માટે વાહનોની સ્પીડ 40 કિમી પ્રતિ કલાક નક્કી કરવામાં આવી છે.
આ નિયમોનું પાલન ન કરવા પર, 1,000 રૂપિયાના દંડની સાથે, ડ્રાઇવરનું ડ્રાઇવિંગ લાઇસન્સ 3 મહિના માટે સસ્પેન્ડ કરવામાં આવી શકે છે.
આ રીતે Helmet (હેલ્મેટ) પહેરો
1. નિયમો અનુસાર, હેલ્મેટ એવી સામગ્રીથી બનેલી હોવી જોઈએ અને તે એવા આકારમાં હોવી જોઈએ કે તે અકસ્માતની સ્થિતિમાં ઈજા સામે મહત્તમ રક્ષણ આપવા સક્ષમ હોય.
2. ડ્રાઇવરના માથા પર હેલ્મેટ યોગ્ય રીતે પહેરવું જોઈએ. તેના પટ્ટાને પણ બાંધવાની જરૂર છે. એટલે કે માત્ર માથા પર હેલ્મેટ રાખવાથી પૂરતું નહીં હોય.
હવે ટ્રેનમાં સુવા અંગે પણ આ નિયમ બનાવવામાં આવ્યો છે - જાણો
નિયમો અનુસાર તમારું Helmet (હેલ્મેટ) આ પ્રકારનું હોવું જોઈએ
1. હેલ્મેટનું વજન 1.2 કિલો સુધી હોવું જોઈએ.
2. હેલ્મેટમાં ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળા ફીણનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ અને તેની લઘુત્તમ જાડાઈ 20-25 મીમી હોવી જોઈએ.
3. માર્ગ પરિવહન અને રાજમાર્ગ મંત્રાલય (MoRTH) અનુસાર, તમામ હેલ્મેટ માટે ISI માર્ક હોવું ફરજિયાત છે. ISI માર્ક વિના હેલ્મેટ પહેરવું અને વેચવું એ કાયદાકીય રીતે ગુનો છે.
4. હેલ્મેટ માં આંખો માટે પારદર્શક આવરણ નો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.
5. હેલ્મેટ માટે BIS પ્રમાણપત્ર મેળવવું પણ ખૂબ જ જરૂરી છે.
6. જો તમે ગેરકાયદેસર હેલ્મેટનો ઉપયોગ કરતા પકડાઈ જાઓ અને કોઈપણ સૂચનાઓનું પાલન કરવામાં નિષ્ફળ જાવ, તો તમારું હેલ્મેટ જપ્ત થઈ શકે છે.