ચોમાસામાં ફ્રિજમાં મીઠું કેમ રાખવું? કારણ જાણી ચોંકી જશો

વરસાદની ઋતુનું આગમન એ ઠંડી અને ખુશનુમા વાતાવરણ લઈને આવે છે, પણ સાથે જ એક અદ્રશ્ય દુશ્મનને પણ આમંત્રે છે – વધારે પડતો ભેજ. આ ભેજ ફક્ત બહાર જ નહીં, પરંતુ તમારા ઘરના ખૂણેખૂણે, અને ખાસ કરીને તમારા રસોડાના હૃદય સમા ફ્રિજમાં પણ પોતાનો કબ્જો જમાવી દે છે. શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે આ ભેજ તમારા મોંઘા ફ્રિજ અને તેમાં રાખેલા તાજા ખોરાકને કેવી રીતે નુકસાન પહોંચાડી શકે છે? ફ્રિજમાં થતી અજીબ વાસ, ઝડપથી બગડતો ખોરાક, કે પછી બરફનો અસામાન્ય રીતે જામી જવો... આ બધી સમસ્યાઓ પાછળ આ ભેજ જ જવાબદાર હોય છે. પરંતુ એક સાવ સામાન્ય ઘરગથ્થુ વસ્તુ, જે તમારા રસોડામાં હંમેશા ઉપલબ્ધ હોય છે, તે આ બધી સમસ્યાઓનો કાયમી ઉકેલ બની શકે છે. શું તમે જાણો છો કે તે શું છે? અને તેનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો? આ રહસ્ય જાણ્યા પછી, તમે પણ ચોક્કસપણે આ નાનકડી ટિપને અપનાવશો!

આ લેખમાં, આપણે વરસાદની ઋતુમાં રેફ્રિજરેટર મેન્ટેનન્સ ટિપ્સ, ખાસ કરીને મોનસૂન હ્યુમિડિટી કંટ્રોલ માટે મીઠાનો ઉપયોગ શા માટે કરવો જોઈએ તે વિગતવાર સમજીશું. આ કિચન હેક્સ તમને તમારા ખોરાકને લાંબા સમય સુધી તાજો રાખવામાં અને ફ્રિજને કાર્યક્ષમ બનાવવામાં મદદ કરશે, જે તમારા ફૂડ પ્રિઝર્વેશન પ્રયાસો માટે અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે.

વરસાદમાં ફ્રિજમાં ભેજની સમસ્યા શા માટે થાય છે?

વરસાદની ઋતુમાં વાતાવરણમાં પાણીના કણોનું પ્રમાણ વધી જાય છે, જેને આપણે ભેજ કહીએ છીએ. આ ભેજ ફક્ત બહાર જ નહીં, પણ ઘરની અંદર પણ પ્રવેશે છે. જ્યારે આપણે વારંવાર ફ્રિજનો દરવાજો ખોલીએ છીએ, ત્યારે આ ભેજવાળી હવા ફ્રિજની અંદર જાય છે. ફ્રિજની અંદરનું તાપમાન નીચું હોવાથી, આ ભેજ ઠંડો પડીને પાણીમાં રૂપાંતરિત થાય છે, અથવા તો બરફના નાના કણોમાં જામી જાય છે. આના કારણે નીચેની સમસ્યાઓ ઉદ્ભવે છે:

• દુર્ગંધ: ભેજવાળા વાતાવરણમાં બેક્ટેરિયા અને ફૂગ ઝડપથી વિકસે છે. આ સૂક્ષ્મજીવો ફ્રિજમાં રાખેલા ખોરાક પર વૃદ્ધિ પામીને દુર્ગંધ ઉત્પન્ન કરે છે. આ ઉપરાંત, ભેજને કારણે ખોરાકની વાસ પણ વધુ તીવ્ર બની શકે છે.
• ખોરાક ઝડપથી બગડવો: ભેજવાળું વાતાવરણ ઘણા ફળો, શાકભાજી અને રાંધેલા ખોરાક માટે અનુકૂળ નથી. ભેજને કારણે તેઓ ઝડપથી ચીકણા થઈ જાય છે, સડી જાય છે, અથવા તેમના પર ફૂગ લાગી શકે છે, જેનાથી ફૂડ પ્રિઝર્વેશન મુશ્કેલ બને છે.
• વધુ બરફ જામવો: ફ્રિજની અંદર ભેજ વધવાથી ઇવેપોરેટર કોઈલ પર બરફ જામી જાય છે. આનાથી ફ્રિજની ઠંડક કરવાની ક્ષમતા ઘટી જાય છે અને તેને વધુ ઊર્જા વાપરવી પડે છે, જેનાથી તમારા વીજળીના બિલમાં પણ વધારો થઈ શકે છે. આ રેફ્રિજરેટર મેન્ટેનન્સ માટે એક મોટી સમસ્યા છે.
• ઇલેક્ટ્રિકલ સમસ્યાઓ: અતિશય ભેજ ફ્રિજના ઇલેક્ટ્રિકલ સર્કિટ્સને પણ નુકસાન પહોંચાડી શકે છે, જેનાથી ફ્રિજની આયુષ્ય ઘટી શકે છે.

મીઠું: એક કુદરતી ભેજ શોષક (Natural Dehumidifier)

તો, આ સમસ્યાઓનો ઉકેલ શું છે? અહીં જ આવે છે આપણા રસોડાનું સૌથી સામાન્ય તત્વ – મીઠું (સોડિયમ ક્લોરાઇડ). મીઠું એક અદ્ભુત હાઈગ્રોસ્કોપિક પદાર્થ છે. હાઈગ્રોસ્કોપિક એટલે કે તે હવામાંથી પાણીના અણુઓને પોતાની તરફ ખેંચીને શોષી લેવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. આ ગુણધર્મને કારણે મીઠું એક ઉત્તમ અને સસ્તો કુદરતી ભેજ શોષક (natural dehumidifier) તરીકે કામ કરે છે.

જ્યારે તમે મીઠાથી ભરેલો બાઉલ ફ્રિજમાં રાખો છો, ત્યારે તે ફ્રિજની અંદરની હવામાનો વધારાનો ભેજ શોષી લે છે. આ પ્રક્રિયાને કારણે ફ્રિજની અંદરનું વાતાવરણ સુકાઈ જાય છે, જેનાથી ઉપર જણાવેલ તમામ સમસ્યાઓનું નિરાકરણ આવે છે. આ એક સરળ પણ ખૂબ જ અસરકારક મોનસૂન હ્યુમિડિટી કંટ્રોલ પદ્ધતિ છે.

ફ્રિજમાં મીઠું રાખવાના ફાયદા:

1. દુર્ગંધ નિવારણ: મીઠું ફક્ત ભેજને જ નહીં, પરંતુ દુર્ગંધ પેદા કરતા કણોને પણ શોષી લે છે. આમ કરવાથી તમારા ફ્રિજમાં આવતી અપ્રિય વાસ દૂર થાય છે અને ફ્રિજ તાજું અને સ્વચ્છ રહે છે. આ એક શ્રેષ્ઠ કિચન હેક્સ માંથી એક છે.
2. ખોરાક લાંબા સમય સુધી તાજો રહે છે: ભેજ ઓછો થવાથી શાકભાજી, ફળો અને અન્ય ખાદ્યપદાર્થો પર ફૂગ લાગવાનું કે સડી જવાનું જોખમ ઘટે છે. મીઠાનું આ કાર્ય તમારા ફૂડ પ્રિઝર્વેશન પ્રયાસોને બળ આપે છે.
3. બરફ જામતો અટકે છે: જ્યારે ફ્રિજમાં ભેજ ઓછો થાય છે, ત્યારે ઇવેપોરેટર કોઈલ પર બરફ જામવાનું પ્રમાણ ઘટે છે. આનાથી ફ્રિજની કાર્યક્ષમતા વધે છે અને તેને ડીફ્રોસ્ટ કરવાની જરૂરિયાત પણ ઓછી થાય છે, જે તમારા રેફ્રિજરેટર મેન્ટેનન્સ માટે ફાયદાકારક છે.
4. વીજળીની બચત: જો ફ્રિજમાં બરફ ઓછો જામશે, તો તેને ઓછી મહેનત કરવી પડશે અને ઓછી વીજળી વાપરવી પડશે. આ પરોક્ષ રીતે તમારા વીજળીના બિલમાં ઘટાડો કરી શકે છે.
5. સ્થાપન અને ઉપયોગમાં સરળતા: આ ઉપાય ખૂબ જ સરળ અને સસ્તો છે. કોઈપણ વ્યક્તિ સરળતાથી તેનો અમલ કરી શકે છે.

ફ્રિજમાં મીઠાનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો?

આ ઘરગથ્થુ ઉપચાર (home remedy)નો ઉપયોગ કરવો ખૂબ જ સરળ છે:

1. એક નાનો બાઉલ, કપ, અથવા કોઈપણ ખુલ્લું પાત્ર લો.
2. તેમાં લગભગ અડધો ભરાય એટલું સામાન્ય દાણાદાર મીઠું ભરો. સિંધવ મીઠું કે રોક સોલ્ટ પણ વાપરી શકાય છે, પરંતુ સામાન્ય મીઠું સૌથી સસ્તું અને સરળતાથી ઉપલબ્ધ છે.
3. આ મીઠાથી ભરેલા બાઉલને તમારા ફ્રિજની અંદર કોઈપણ ખૂણામાં મૂકી દો, જ્યાં તે આડું ન આવે અને સરળતાથી હવાના સંપર્કમાં રહી શકે. તમે તેને દરવાજાના શેલ્ફ પર, અથવા પાછળના ભાગમાં રાખી શકો છો.
4. નિયમિતપણે મીઠું બદલો: મીઠું ભેજ શોષી લેવાથી ભીનું અને કઠણ થઈ જશે. જ્યારે તમને લાગે કે મીઠું ભીનું કે ગઠ્ઠાવાળું થઈ ગયું છે (સામાન્ય રીતે દર 1-2 અઠવાડિયે, ભેજની તીવ્રતા પર આધાર રાખીને), ત્યારે જૂનું મીઠું ફેંકી દો અને નવું તાજું મીઠું ભરો. તમે આ જૂના મીઠાનો ઉપયોગ ગંદા પાણીના નિકાલ (ડ્રેઇન) ને સાફ કરવા માટે કરી શકો છો, કારણ કે તે પાણી શોષક ગુણધર્મો ધરાવે છે.

અન્ય ભેજ નિયંત્રણ ટિપ્સ (Monsoon Humidity Control Tips for Fridge)

મીઠાના ઉપયોગ ઉપરાંત, તમારા ફ્રિજને વરસાદની ઋતુમાં શ્રેષ્ઠ સ્થિતિમાં રાખવા માટે કેટલીક અન્ય રેફ્રિજરેટર મેન્ટેનન્સ ટિપ્સ પણ અપનાવી શકાય છે:

• વારંવાર દરવાજો ન ખોલો: દરવાજો ખોલવાથી બહારનો ભેજ અંદર પ્રવેશે છે. જરૂર ન હોય ત્યારે દરવાજો ન ખોલવાનો પ્રયાસ કરો.
• ગરમ ખોરાક ન મૂકો: ગરમ ખોરાક ફ્રિજમાં મૂકવાથી તેમાં વરાળ બને છે, જે ભેજમાં પરિણમે છે. ખોરાકને સંપૂર્ણપણે ઠંડો થાય પછી જ ફ્રિજમાં મૂકો.
• ખોરાકને ઢાંકીને રાખો: ખાસ કરીને વધુ પાણીવાળા ખોરાક જેમ કે શાકભાજી કે રાંધેલા ભોજનને એરટાઈટ કન્ટેનરમાં અથવા પ્લાસ્ટિક રેપથી ઢાંકીને રાખો. આનાથી ખોરાકમાંથી નીકળતો ભેજ ફ્રિજમાં ફેલાતો અટકશે.
• ફ્રિજનું ગાસ્કેટ તપાસો: દરવાજાનું ગાસ્કેટ (રબર સીલ) ઢીલું કે ફાટેલું હોય તો બહારનો ભેજ અંદર પ્રવેશી શકે છે. નિયમિતપણે તેને તપાસો અને જો જરૂરી હોય તો બદલો.
• ફ્રિજની નિયમિત સફાઈ: ફ્રિજને નિયમિતપણે સાફ કરો. કોઈ પણ ઢોળાયેલો રસ કે ખોરાકના કણો ભેજવાળા વાતાવરણમાં ઝડપથી ફૂગનું કારણ બની શકે છે.
• ડિફ્રોસ્ટ કરો: જો તમારા ફ્રિજમાં બરફ વધુ જામી ગયો હોય, તો તેને નિયમિતપણે ડિફ્રોસ્ટ કરો.

વરસાદમાં ફ્રિજમાં ભેજ નિયંત્રણ માટેના ઉપાયોની સરખામણી:

ઉપાય	ખર્ચ	અસરકારકતા	સરળતા	વધારાના ફાયદા
મીઠાનો બાઉલ	ખૂબ ઓછો	મધ્યમ થી ઉચ્ચ	ખૂબ સરળ	દુર્ગંધ શોષણ
ચોખાનો બાઉલ	ઓછો	મધ્યમ	સરળ	N/A
ચારકોલ (કોલસો)	મધ્યમ	ઉચ્ચ	સરળ	દુર્ગંધ શોષણ
સિલિકા જેલ પેકેટ	મધ્યમ થી ઉચ્ચ	ઉચ્ચ	સરળ	વારંવાર બદલવાની જરૂર નથી (રીયુઝેબલ)
ડીહ્યુમિડીફાયર એપ્લાયન્સ	ખૂબ ઉચ્ચ	ખૂબ ઉચ્ચ (આખા રૂમ માટે)	ઓછી (પ્લગ-ઇન)	સમગ્ર ઘર માટે ભેજ નિયંત્રણ

નિષ્કર્ષ: એક નાનકડી ટિપ, મોટો ફાયદો

વરસાદની ઋતુમાં ફ્રિજમાં મીઠાનો બાઉલ રાખવો એ એક એવી નાનકડી કિચન હેક છે જે તમારા રેફ્રિજરેટર મેન્ટેનન્સ માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. આ સરળ અને સસ્તો ઉપાય તમારા ફ્રિજને સ્વચ્છ, દુર્ગંધમુક્ત અને કાર્યક્ષમ રાખવામાં મદદ કરે છે, સાથે જ તમારા ખોરાકને લાંબા સમય સુધી તાજો રાખવામાં પણ મદદ કરે છે. તો, આગલી વખતે જ્યારે વરસાદ આવે, ત્યારે તમારા ફ્રિજમાં એક મીઠાનો બાઉલ મૂકવાનું ભૂલશો નહીં અને આ ફૂડ પ્રિઝર્વેશન રહસ્યનો અનુભવ કરો!

વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો (FAQ)

પ્રશ્ન 1: ફ્રિજમાં કયા પ્રકારનું મીઠું વાપરવું જોઈએ?

જવાબ: તમે સામાન્ય સફેદ દાણાદાર મીઠું (ટેબલ સોલ્ટ) વાપરી શકો છો. સિંધવ મીઠું (રોક સોલ્ટ) પણ ચાલે છે, કારણ કે તેનો ભેજ શોષવાનો ગુણધર્મ પણ સારો હોય છે.

પ્રશ્ન 2: ફ્રિજમાં મીઠું કેટલી વાર બદલવું જોઈએ?

જવાબ: ભેજની માત્રા અને ફ્રિજના ઉપયોગ પર આધાર રાખીને, દર 1 થી 2 અઠવાડિયે મીઠું બદલવું જોઈએ. જ્યારે મીઠું ભીનું, કઠણ કે ગઠ્ઠાવાળું લાગે, ત્યારે તે બદલવાનો સમય આવી ગયો છે એમ સમજવું.

પ્રશ્ન 3: શું મીઠું ફ્રિજમાં રાખેલા ખોરાકને નુકસાન પહોંચાડશે?

જવાબ: ના, મીઠું સીધો ખોરાકના સંપર્કમાં આવતું નથી. તે ફક્ત હવામાંથી ભેજને શોષી લે છે. તેથી, તે ખોરાકને કોઈપણ રીતે નુકસાન પહોંચાડશે નહીં.

પ્રશ્ન 4: શું ચોખા પણ ભેજ શોષક તરીકે કામ કરી શકે છે?

જવાબ: હા, ચોખા પણ ભેજ શોષક ગુણધર્મો ધરાવે છે અને તેનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. જોકે, મીઠું સામાન્ય રીતે વધુ અસરકારક માનવામાં આવે છે અને તે વધુ સરળતાથી ઉપલબ્ધ હોય છે.

પ્રશ્ન 5: ફ્રિજમાં મીઠું રાખવાથી વીજળીના બિલમાં ખરેખર ઘટાડો થાય છે?

જવાબ: હા, પરોક્ષ રીતે. જ્યારે ફ્રિજમાં ભેજ ઓછો થાય છે, ત્યારે ઇવેપોરેટર કોઈલ પર બરફ જામવાનું પ્રમાણ ઘટે છે. બરફના જામવાથી ફ્રિજને વધુ મહેનત કરવી પડે છે, જે વધુ વીજળી વાપરે છે. તેથી, ભેજ નિયંત્રણ દ્વારા બરફ ઓછો જામવાથી વીજળીની બચત થાય છે.

પ્રશ્ન 6: ફ્રિજમાં દુર્ગંધ માટે મીઠા સિવાય અન્ય કયા ઉપાયો કરી શકાય?

જવાબ: મીઠા ઉપરાંત, તમે બેકિંગ સોડાનો ખુલ્લો બાઉલ પણ રાખી શકો છો. લીંબુના ટુકડા, કોફી પાવડર, અથવા સક્રિય ચારકોલ (active charcoal) પણ દુર્ગંધ દૂર કરવામાં મદદ કરી શકે છે. નિયમિત સફાઈ અને યોગ્ય હવાવાળો ખોરાક રાખવો એ પણ એટલું જ મહત્વનું છે.

Note :

અમારા દ્વારા પુરી પાડવામાં આવતી માહિતી એ માત્ર અમારા નિઃસ્વાર્થ પણાના હેતુના આશયથી ઈન્ટરનેટ અને અન્ય માધ્યમ થકી માહિતી મેળવીને ફક્ત ને ફક્ત શૈક્ષણિક અર્થે લોકો સુધી પહોંચાડવાનો છે. માટે કોઈ પણ વસ્તુનું સેવન તથા કોઈપણ જાતની આયુર્વેદિક ઔષધી કે ઘરગથ્થુ પ્રયોગ કરતા પહેલા તમારા અનુભવી વૈદ્ય, ફેમિલી ડોક્ટર કે જે તે વિષયના નિષ્ણાંત ની સલાહ અવશ્ય લો.